Spyware sio tu tishio kwa kompyuta yako. Inaweza pia kuambukiza smartphone yako. Programu hizi hasidi zinaweza kujifanya kuwa programu halali au kuteka nyara programu zilizopo ili kuiba data yako, kufuatilia eneo lako, na hata kurekodi mazungumzo yako. Katika mwongozo huu, tutachunguza aina tofauti za spyware za simu, jinsi ya kutambua dalili za maambukizo, na jinsi ya kuiondoa kwenye iOS au simu yako ya Android. Pia tutajadili stalkware na mbinu zingine ambazo zinaweza kutumika kukupeleleza, na ni hatua gani unaweza kuchukua ili kujilinda. Kuelewa Spyware Kabla hatujazama katika jinsi ya kugundua na kuondoa spyware, hebu tufafanue ni nini. Spyware ni aina ya programu hasidi ambayo hufuatilia shughuli za kifaa chako kwa siri. Inaweza kuja kwa aina mbalimbali, kila moja ikiwa na kiwango chake cha tishio. Kero ni aina isiyo na madhara kabisa ya spyware. Mara nyingi huja pamoja na programu halali na kimsingi inakera watumiaji na matangazo ya kuudhi ya pop-up. Ingawa sio tishio kubwa la usalama, inaweza kuwa ya kufadhaisha na kuvamia. Vijasusi vya kawaida vya Simu ni mbaya zaidi. Inaweza kuiba taarifa nyeti kama vile manenosiri, nambari za kadi ya mkopo na ujumbe wa kibinafsi. Aina hii ya vidadisi mara nyingi huenezwa kupitia mashambulizi ya hadaa, viungo hasidi au programu zilizoambukizwa. Spyware ya hali ya juu au Stalkerware ni aina hatari zaidi ya spyware. Imeundwa ili kufuatilia shughuli za mtu kwa undani sana, ikiwa ni pamoja na mahali alipo, simu, ujumbe, na hata vibonye vyao. Aina hii ya spyware mara nyingi hutumiwa na watendaji hasidi kufuatilia na kunyanyasa watu binafsi. Hatari za Spyware na Stalkerware Spyware na stalkerware zinaweza kutumika kwa madhumuni mbalimbali hasidi, ikiwa ni pamoja na: Kufuatilia Mawasiliano: Programu hizi zinaweza kunasa ujumbe wa maandishi, barua pepe na ujumbe wa mitandao jamii. Kurekodi Sauti na Video: Spyware inaweza kutumia maikrofoni na kamera ya kifaa chako kurekodi mazingira na mazungumzo yako. Mahali pa Kufuatilia: Vijasusi vinaweza kutumia GPS ya kifaa kufuatilia mienendo yako. Wizi wa Data: Taarifa nyeti, kama vile manenosiri na data ya fedha, zinaweza kuibiwa. Uwekaji kumbukumbu: Vibonye vyako vinaweza kurekodiwa ili kunasa manenosiri na taarifa nyingine nyeti. Dalili za Maambukizi ya Vidadisi Ikiwa unashuku kuwa simu yako inaweza kuambukizwa na spyware, angalia ishara hizi za onyo za kawaida: Kutoa kwa Betri Isiyo ya Kawaida na Kuzidisha joto: Simu yako inaweza kumaliza chaji haraka kuliko kawaida. Inaweza pia kuhisi joto isivyo kawaida. Tabia ya Ajabu: Simu yako inaweza kukumbwa na kuwashwa upya bila mpangilio, kuacha kufanya kazi au mabadiliko yasiyotarajiwa ya mipangilio. Kuongezeka kwa Matumizi ya Data: Unaweza kuona ongezeko kubwa la matumizi ya data ya simu yako. Kelele Zisizo za Kawaida Wakati wa Simu: Unaweza kusikia kelele za ajabu au upotoshaji wakati wa simu. Ugumu wa Kuzima Simu Yako: Huenda ukapata shida kuzima kifaa chako kabisa. Gharama Zisizoeleweka: Unaweza kuona gharama zisizotarajiwa kwenye bili yako ya simu au kadi ya mkopo. Tabia ya Kutiliwa Mashaka ya Programu: Ikiwa programu iliyopakuliwa hivi majuzi itaanza kuwa na tabia ya kushangaza au kuomba vibali visivyo vya kawaida, inaweza kuwa ishara ya shughuli hasidi. Ni muhimu kutambua kwamba sio ishara zote hizi zinaonyesha maambukizi ya spyware. Hata hivyo, ikiwa unaona dalili nyingi, ni muhimu kuchunguza zaidi. Gizchina News of the week Kuondoa Spyware kutoka kwa Kifaa chako Kuondoa vidadisi kunaweza kuwa changamoto, lakini haiwezekani. Hapa kuna baadhi ya hatua unazoweza kuchukua ili kuondoa programu hasidi kwenye kifaa chako: Suluhisho Zinazotegemea Programu Kabla ya kitu kingine chochote, unapaswa kujaribu suluhu zinazotegemea programu. Hizi ni baadhi ya mbinu bora: Tumia Programu ya Kingavirusi cha Simu Sakinisha programu ya kingavirusi inayotambulika ya simu kama vile Malwarebytes, Avast, au Bitdefender. Programu hizi zinaweza kuchanganua kifaa chako kwa programu hasidi na kuondoa vitisho vyovyote wanavyopata. Zana Maalum za Kuondoa Vidadisi Fikiria kutumia zana maalum za kuondoa vipelelezi. Hata hivyo, kuwa mwangalifu na pakua programu kutoka kwa vyanzo vinavyoaminika pekee. Kuondolewa kwa Mwongozo Zaidi ya ufumbuzi wa msingi wa programu, unaweza kuondoa spyware kwa mikono. Hivi ndivyo jinsi: Futa Programu Zinazotiliwa Mashaka. Tafuta haraka programu zilizosakinishwa. Ondoa programu zozote ambazo huzitambui au zinazoonekana kutiliwa shaka. Wanaweza kuwa spyware katika kujificha. Angalia Mipangilio ya Utawala wa Kifaa Tafuta programu zozote zilizo na ruhusa za usimamizi ambazo hukutoa. Unaweza kubatilisha ruhusa hizi, lakini huenda ikahitaji uwekaji upya wa kiwanda. Pia, ikiwa programu inaonekana kutiliwa shaka, iondoe. Anzisha upya katika Hali salama Hii inaweza kukusaidia kusanidua programu zenye matatizo bila kuingiliwa na programu ya kupeleleza. Mapumziko ya Mwisho: Rudisha Kiwanda Ikiwa mbinu zilizo hapo juu zitashindwa, huenda ukahitaji kurejesha mipangilio iliyotoka nayo kiwandani. Hii itafuta data yote kwenye kifaa chako, kwa hivyo hakikisha kuwa umehifadhi nakala ya maelezo yoyote muhimu mapema. Kumbuka Muhimu: Ikiwa unashuku kuwa wewe ni mwathirika wa stalkerware au aina nyingine za juu za spyware, ni muhimu kushauriana na mtaalamu wa usalama wa mtandao au watekelezaji wa sheria. Wanaweza kutoa ushauri na usaidizi maalum katika kuondoa programu hasidi na kulinda faragha yako. Jinsi ya Kukaa Salama dhidi ya Spyware Kuweka simu yako salama kutoka kwa spyware pia haiwezekani. Unaweza kulinda kifaa chako kupitia vidokezo hivi vilivyo rahisi kufuata: Kuwa mwangalifu unapopakua programu. Pakua tu programu kutoka kwa maduka rasmi ya programu kama vile Google Play Store au Apple App Store. Epuka kubofya viungo vinavyotiliwa shaka. Usibofye viungo kwenye barua pepe au ujumbe mfupi wa maandishi ambao haujaombwa. Wanaweza kuingiza spyware kwenye simu yako. Sasisha programu yako. Sasisha mara kwa mara mfumo wa uendeshaji wa kifaa chako na programu ili kurekebisha athari za kiusalama. Tumia manenosiri thabiti na ya kipekee. Hakikisha unatumia manenosiri tofauti kwa akaunti zako zote za mtandaoni, ikiwa ni pamoja na kifaa chako. Washa uthibitishaji wa vipengele viwili. Hii itaongeza safu ya ziada ya usalama kwenye akaunti zako. Kuwa mwangalifu na WiFi ya umma. Epuka kutumia WiFi ya umma kwa shughuli nyeti kama vile benki mtandaoni au ununuzi. Hii itakusaidia kuepuka spyware. Tumia programu ya kingavirusi inayojulikana. Unaweza kuweka kifaa chako ulinzi na programu ya kuaminika ya antivirus. Kanusho: Tunaweza kulipwa fidia na baadhi ya makampuni ambayo bidhaa zao tunazungumzia, lakini makala na hakiki zetu daima ni maoni yetu ya uaminifu. Kwa maelezo zaidi, unaweza kuangalia miongozo yetu ya uhariri na ujifunze kuhusu jinsi tunavyotumia viungo vya washirika.